إنّ التحلیلَ النقدی للخطاب یُعنی بدراسة العلاقات الجدلیة بین اللغة والخطاب والمجتمع،والسلطة التی تُکرّسها تلک العلاقات علی صعید الممارسة الاجتماعیة وما تحدثه من تغیرات اجتماعیة.فإنّ التحلیل النقدی للخطاب،یُبیّن العلاقة الموجودة بین النص وأیدیولوجیة المؤلف.یمهد تحلیل الخطاب النقدی الأرضیة لکی نستفید منه لمعالجة النصوص الأدبیة التی  تعکس القضایا السیاسیة والاجتماعیة للمجتمعات عامة وللمجتمع العربی خاصة.إنّ البیاتی من أجل حیاته الملیئة بالاضطرابات السیاسیة والاجتماعیة اختارَ الشعرَ کسلاحٍ للتمرّد علی الأوضاع السائدة وتنویر الأفکار فی مجتمعه المتخلّف.إذن یرمی هذا البحثُ إلی تمثیل الفاعلین الاجتماعیین و تبیین المعانی والأیدیولوجیات المستورة خلف قصیدة «الرحیل إلی مدن العشق» وتحدید المکونات السیمیائیة والاجتماعیة فیها علی أساس نظریة فان لیوین بالاعتماد علی المنهج التحلیلی الوصفی.ویتمّ تمثیلُ الناشطین الاجتماعیین فی هذه القصیدة بطریقتَی الحذف والاظهار.إنّ البیاتی قام بحذفِ الناشطین الاجتماعیین الذین ظلموا الناسَ وسلبوا الحریة منهم لکنّ تمثیلَه الناشطین الاجتماعیین الذین تمرّدوا علی الظلم والانعزال والجمود کان بشکل التعیین أکثر فهذا یدلّ علی استخدامه طریقة الإظهار.حاول البیاتی للتأکید علی أیدیولوجیته،إلی اضفاء الشرعنة علی مفاهیم کالرفض والإباء والثورة والابتعاد عن حیاة الانعزال والتقوقع عبرَ استخدام منظومات التحویل الحکائی والتفویض والتسویغ والتقییم الأخلاقی.فتبرز کثیرا استراتجیة التفویض فی هذه القصیدة لاضفاء الشرعنة علی هذة المفاهیم المجردة.إن التسمیة إلی جانب الدلالة الضمنیة من أنواع الإظهار هی أکثر تمثلا فی هذا الخطاب للتعبیر عن أهمیة دور هذه الشخصیات فی توعیة الناس وإضفاء الشرعنة إلی خطابه المبنی علی الدعوة إلی التجدد وإیقاظ العقول الصدئة.کما أنّ الشاعر اتّجه إلی نزع الشرعنة عن مضامین کالجمود وعدم الحریة والرکاکة والقتل والنفی حسب ما یقول به فان لیوین

One may say that The Open Society and Its Enemies (OS) offered in 1945 the first complete elaboration of the general approach proposed by Karl Popper, namely his ‘critical rationalism’, a bold generalization of the fallibilist falsificationism in the domain of the empirical sciences masterly proposed in Logik der Forschung (1934). The political content of The OS has been critically discussed. Nevertheless, not all people insist on the equally important moral dimension of the book, giving it its unity, I submit. Without morality, no critical discussion, no reason, no open society, let us say in a nutshell. I would argue that according to Popper, a strictly Christian morality of Love would not be the appropriate emotional companion of critical rationalism, but that the less demanding moral emotion of sympathy or compassion is perhaps necessary to give it its force against violence. I give some support to this line of argument. In my view, Popper proposed a somewhat unarticulated critical rationalist ‘emotivism’ of sorts. The emotion of compassion is necessary for triggering our moral decisions and values, which are the ultimate basis of the choice for a reason against violence.

This study explores the distinguished Persian Sufi mystic Shaykh Maḥmūd Shabestarī’s Golshan-e Rāz, or The Rose Garden of Mystery. Adopting a hermeneutic approach, it scrutinizes the intricate spiritual Journey towards divine realization delineated in Shabestarī’s poetry, utilizing qualitative content analysis of original texts and interpretations by scholars such as Lāhījī and Ibn Turka Iṣfahānī. The main question the paper addresses is this: “How can the spiritual Journeyer overcome obstacles—particularly ‘otherness’—and achieve unity with the divine Essence within the framework of Islamic mysticism, as interpreted through Shabestarī’s teachings in Golshan-e Rāz?” To answer this inquiry, the paper addresses pivotal questions concerning Shabestarī’s depiction of the spiritual Journeyer’s path, its stages and challenges, and the critical role of the human form in divine manifestation. The study underscores the necessity of overcoming duality and distinction, alluding to the transformative nature of the Journey that necessitates self-purification and the cessation of otherness. Findings from this study provide an enriched understanding of Shabestarī’s thought, contributing to the discourse on Islamic metaphysics. It presents valuable insights into the spiritual Journeyer’s path, offering a comprehensive interpretation of the challenges, practices, and transformative experiences leading to divine realization and unity.

تصوّف، که از آن می توان به عنوان یکی از عوامل مهم اجتماعی و فرهنگی یاد کرد، از قرن های نخستین در جامعه ی اسلامی شکل گرفت و به سرعت رشد کرد. با سنایی وارد عرصه ی ادبیات شد و آثار برجسته ای در این حوزه چه به صورت نثر و چه از نوع آثار منظوم پدید آمد که مثنوی های عطار و مولانا از جمله ی آنهاست. تحت تأثیر این آثار و با توجه به غلبه ی روح و فرهنگ تصوّف در فضای اجتماعی قرون هفتم، هشتم و نهم، داستان های عاشقانه ی عصر نیز که به دلیل نگاه عاطفی و احساسی آن ها بیش از سایر داستان ها مورد توجّه بوده اند دگرگون گشته، ضمن حفظ برخی ویژگی های آثار پیشین، آب و رنگ تازه ای به خود گرفتند. در این نوشتار برآنیم تا با بررسی برخی از برجسته ترین منظومه های عاشقانه ی این قرون یعنی هشت بهشت امیر خسرو دهلوی(قرن هفتم)، جمشید و خورشید سلمان ساوجی و همای و همایون خواجوی کرمانی(قرن هشتم)، و لیلی و مجنون مکتبی شیرازی(قرن نهم)، عناصر مشترکی را که بیانگر تأثیرپذیری پدیدآورندگان این آثار از اندیشه های صوفیّه است، استخراج کرده و مورد مطالعه قرار دهیم. نتایج پژوهش بیانگر این معناست که این اثرپذیری تنها به تحول شخصیت های داستانی و صفات و رفتار آنها محدود نگشته بلکه واژگان و تعابیر عاشقانه نیز چه بسا تحت تأثیر تصوّف بار معنایی گسترده تری یافته اند؛ به عبارتی می توان اذعان کرد که عشق زمینی و مجازی در این داستان ها به پاکی و بلندای عشق آسمانی ارتقا می یابد و عشق و عرفان آنچنان در هم آمیخته و به هم پیوند می خورد که نمی توان حدّ و مرز مشخصی برای عاشقانه یا عارفانه بودن آن ها تعیین نمود.

جوشش و کوشش سالک شوریده، نردبان عروج به قله­ های بی­ کرانه قرب و بندگی و راه دستیابی به عشق الهی است. ناله­ های جان سوز و ادبی ابن فارض، این شاعر سوخته عشق و مجذوب نور توحید، همان ناله های سوزان محی الدین عربی، مولانا جلال الدین بلخی، فخرالدین عراقی و دیگر عارفان الهی ست. با توجه به اینکه وی در به کارگیری صناعات بدیعی لفظی و معنوی در اشعارش به افراط گراییده و از این منظر نیز مورد توجه پژوهشگران نبوده است؛ همچنین با هدف شناساندن شخصیت شعری او، نگارنده به نگارش این مقاله تحریض شد. حاصل پژوهش نشان می دهد که شراره های عشق الهی با سوز و گداز، فقدان انس و وصال با عالم عرش و رهایی از منزل فرش، جلوه های ادبی کم نظیری آفریده است. ابن فارض در سروده هایش، تحولی ادبی به همراه آمیخته­ ای از فنون ادبی عام پسند به وجود آورده و نوعی افراط در آراستگی و زیبایی ظاهر ایجاد کرده است که باعث اخلال در رسیدن به هدف والای سلطان عاشقان مصر می باشد.

چکیده عربی:هذا المقال یتناول دراسه حیاه ابن زریق و ذکر آراء المورخین و آراء المترجمین فی هذا المجال. الغالبیه الساحقه من الباحثین بنسبونه الی بغداد و یذکرون مسقط راسه بکرخ من احدی احیاء بغداد.تزامنت حیاه الشاعر مع العصر العباسی الثالث و ترجع شهرته بقصیدته العینیه التی سماها الادباء بالفراقیه.اما فی اسباب نظمها فقد ذکرت حکایات شبیهه بالخرافه، فقالوا: قد ارغم علی ترک زوجته فقرا و فاقه و قصد امراء الاندلس طلبا للمال، فی الواقع قد کان الفراق سبب رئیسی لنظم القصیده.قد قام ادباء القدیم و الحدیث بشرحها و تفصیلها رغم قله ابیاتها التی لاتتجاوز الواحد و اربعین بیتا. و من المعاصرین الذین تاثروا به الشاعر الفلسطینی الشهیر عبداللطیف عقل و هو قد تاثر بهذه القصیده و قد نظم قصیده مطوله علی هذا المنهج. چکیده فارسی:ابن زریق شاعری بغدادی و زاده کرخ - یکی از شهرهای بغداد - است. دوران زندگی این شاعر مصادف با دوره سوم عباسی است و شهرت و اهمیت این شاعر مرهون قصیده عینیه وی است که در بین ادبا به فراقیه مشهور است.در مورد سبب سرودن این قصیده حکایاتی ذکر شده است که به اسطوره شبیه است؛ از جمله گفته اند که وی به سبب فقر مجبور شد همسرش را ترک کند و به قصد رسیدن به ثروت نزد امرای دربار اندلس رفت؛ در واقع این هجران سبب سرودن این قصیده بوده است. این قصیده علی رغم کوتاه بودنش، که به چهل و یک بیت می رسد، مورد توجه ادبا قدیم و معاصر بوده و گاهی با تاثیر از آن در همان مضامین و وزن قصایدی سروده اند.

وحید دستگردی، شاعر توانای دوره بیداری است که خدمات فرهنگی و ادبی گسترده ای به ساحت علم و ادب کشور کرده است.وی تعدادی از متون معتبر فارسی را تصحیح و منتشر و ماهنامه ادبی ارمغان را پایه گذاری کرده است، همچنین از او دیوان اشعاری در دست است.این سراینده مبارز، زبان شعر را برای اهداف سیاسی و اجتماعی به کار گرفته است و از این رو توانست در رسوا کردن حاکمان جایر سهمی داشته باشد و افزون بر آن با معرفی رهبران جنبش ملی و تشویق و تهییج آزادی خواهان؛ نقشی ایفا کند.او در چکامه بختیاری-که انعکاس بخشی از تاریخ اصفهان دوره مشروطیت و خود شاهد آن رویدادها بوده است با رویکردهای بلاغی، تلمیحات و اشارات تاریخی و اساطیری، آزادی خواهان بختیاری را که برای رهاندن مردم از چنگال فرمانروایان خودکامه اصفهان بسیج شده و لشکر کشیده اند ستایش می کند و نیر نقاب از سیمای حاکمان فاسق و فاسد بر می افکند و چهره واقعی آنان را با صفاتی در خورشان می نمایاند.سرانجام از پایتخت نشینان می خواهد که دست بر روی دست نگذارند و از خواب غفلت بیدار شوند و به اصفهانیان اقتدا کنند و طومار و بساط استبداد را در نوردند و با نثار خون خود نهال مشروطیت را آبیاری کنند؛ در پایان سخن هم برای ایران و قشون رهایی بخش بختیاری، پایندگی می طلبد.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.